Teruggaan: dat is de dynamiek van de Tao.
Zacht zijn: zo functioneer de Tao.

Alles dingen in de wereld komen voort uit het bestaan.
Het bestaan is geboren uit het ‘niets’.

Zo luidt het korte vers 40 uit de Tao Te Ching. In een notendop een recept voor levenskunst… voor oefening. Want als we teruglezen en van onder naar boven gaan, lijkt hier te worden gezegd: ons bestaan is er maar even. Een moment dat oplicht in de veelheid van het bestaan dat permanent voortkomt uit het niets… Het niets als: een stilte die ruimte geeft, een stilte die mogelijk maakt. Wij bewegen mee in die grote beweging. Een wonderlijk gegeven: ons unieke eenmalige bestaan.

Dat wonderlijke gegeven vergeten we in de alledaagsheid. Het ‘omvattende’ van dat bestaan, glijdt naar de achtergrond en we houden ons druk met ‘dit’ en ‘dat’. Het is als een uitgaan: een naar buiten treden. Daarom zegt de Laozi: de beweging van de Tao is een terugkeer – een innerlijke beweging.

Een mooie en mysterieuze aanvulling – misschien wel de meest praktische wenk: zacht zijn. Ik vind dat vaak het moeilijkst: een zacht gemoed weten te houden in de wetenschap van alle drukte in de wereld. Al die zaken waarover ik me zo opwinden kan: het maakt me hard. Misschien voel ik me wel sterk, toch ben ik zwak zonder het te beseffen. Daarom: zacht zijn brengt me terug bij mezelf… terug bij het leven…